Het Nationaal Rampenfonds (NRF) is opgericht in 1935 en kan binnen het Koninkrijk der Nederlanden in actie komen als zich een ramp voordoet die door het bestuur van het NRF als 'nationale ramp' wordt gekwalificeerd, na afstemming met de overheid. Of het bestuur een actie start, hangt mede af van de aard en omvang van de ramp. Anders dan in de begintijd van het NRF neemt de overheid tegenwoordig veelal een grote verantwoordelijkheid bij omvangrijke rampen. Persoonlijke schade is tegenwoordig op veel ruimere schaal door verzekeringen gedekt. Het NRF komt tot een passende afbakening van activiteiten, in geval het besluit een actieve rol te spelen.
In geval van een nationale ramp kan het NRF geld inzamelen en bijdragen verlenen aan organisaties die zich bezighouden met hulpverlening aan slachtoffers. Het bestuur van het NRF kan in zo'n geval een beoordelingscommissie instellen. Deze commissie beoordeelt de aanvragen om een bijdrage en adviseert het bestuur inzake toewijzingen. Het NRF verleent sinds 2015 geen bijdragen meer aan individuele slachtoffers van rampen. De laatst keer dat het NRF uitkeringen aan individuen heeft gedaan betrof de slachtoffers van de Vuurwerkramp in Enschede in 2000 en in 2021 heeft Het Nationaal Rampenfonds het bankrekeningnummer 777 opengesteld voor particulieren, bedrijven en instellingen die willen bijdragen aan de door de overstromingsramp getroffen gebieden in Zuid-Limburg.
Het NRF is opgenomen op de lijst van Algemeen Nut Beogende Instellingen (ANBI) van de belastingdienst.
