Anna in Mexico

Lieve vrienden,
De tijd vliegt voorbij… Ik ben alweer ruim een maand in Guatemala en heb het heerlijk. Op dit moment probeer ik hier ter plekke (tijdelijk) werk te vinden en solliciteer ik op internet op interessante vacatures. Nog steeds ben ik erg onder de indruk van het werk dat Frayba doet in Chiapas (Mexico) en ik ben ontzettend dankbaar dat ik daar deel van heb mogen uitmaken… De laatste weken dat ik bij Frayba werkte waren erg bijzonder, wat een geweldige mensen. Ik heb het echt ontzettend naar mijn zin gehad! Ik wil graag nog een paar ervaringen van het werk bij Frayba met jullie delen:

Gevangenis-bezoek

Samen met drie collega´s van Frayba zijn we naar een zwaar beveiligde gevangenis geweest om een case te documenteren. Vroeg in de morgen vertrokken we van kantoor. Een paar uur rijden met de jeep en toen kwamen we aan. De gevangenissen van Chiapas zijn net als in een film: met uitkijktorens en enorme muren. We gingen op bezoek bij vier mannen die met geweld gevangen waren gezet door de politie tijdens een conflict over land tussen lokale boeren. We luisterden naar hun verklaringen en maakten aantekeningen. Er was ook een dokter mee en nadat hij klaar was met de medische onderzoeken gingen we weer terug naar San Cristóbal. Een belangrijk onderdeel van het werk van Frayba is het documenteren van cases. Mensen komen naar het kantoor van Frayba om verklaringen te geven over bedreigingen, ontvoeringen, martelingen en soms zelfs verdwijningen. Frayba bewaart al deze documenten zorgvuldig en gebruikt deze soms later (bijvoorbeeld tijdens rechtzaken). In dit geval konden de gevangenen niet naar ons komen dus kwamen wij naar hun toe...

Interamerikaanse Commissie voor de Mensenrechten

Op de internationale afdeling zijn Rúben en ik aan het werk geweest met een case waarin een jongetje is gestorven en twee andere jongens ernstig gewond zijn geraakt nadat zij een handgranaat hadden opgepakt die het leger had laten slingeren. De jongens waren op zoek naar paddestoelen om te eten en zoals gewoonlijk deden zij dit op een terrein wat vroeger bij het dorp hoorde. Tijdens de militarisatie van Chiapas heeft het leger er echter een militaire basis gebouwd. Alleen hebben ze het oefenterrein van de militairen nooit goed afgesloten en bleef er dus een pad bestaan dat gebruikt werd door de dorpsbewoners. Tijdens het zoeken naar paddestoelen vond één van de jongens de granaat, maar dacht dat het speelgoed was. Toen hij het later aan één van zijn vriendjes gaf liet deze de granaat per ongeluk vallen en dit veroorzaakte een explosie. Jaren later presenteert Frayba deze case aan de Interamerikaanse Comissie voor de mensenrechten (La Comisión Interamericana de Derechos Humanos). Rúben en ik zijn twee maanden bezig geweest om een document te schrijven waarin we de hele case uiteenzetten en stap voor stap weergeven welke mensenrechten er worden geschonden - zoals bijvoorbeeld het recht op leven en de rechten van het kind - en welke acties er volgens ons door de Mexicaanse staat moeten worden genomen. Zo willen wij bijvoorbeeld dat de Mexicaanse staat haar mensenrechtenovertredingen erkent en de slachtoffers tegemoet komt met een vergoeding. Ook willen wij dat de Mexicaanse staat haar wetten aanpast zodat een vergelijkbare sitatie in de toekomst niet meer voor kan komen. Het was heel leerzaam en interessant om mee te mogen helpen met het schrijven van dit (toch erg juridische) document.

In gesprek met één van de juntas van de Zapatistas

Met een collega van de afdeling `Zona Norte´ ben ik drie dagen op pad geweest. We zijn met de jeep naar Palenque (toch wel een uur of 5/6 rijden) geweest en de dag erna naar Villa Hermosa (nog eens een paar uur rijden). We hebben verschillende dingen gedaan. Zo hebben we in één gemeenschap een case gedocumenteerd dat te maken had met een conflict tussen verschillende families in nabijgelegen dorpen. Ook hebben we met één van de juntas (lokale regeringen) van de Zapatistas geweest. Er waren verschillende dingen die we moesten bespreken - onder meer een conflict over land en een case die te maken had met het documenteren van martelingen - en het gesprek duurde dan ook redelijk lang. Het was een hele bijzondere ervaring, daar op het kantoor van de junta... Alle leden van de junta hadden hun bekende bivakmutsen op en iedereen had het recht om te spreken (zowel de mannen als de vrouwen). Meer dan ooit werd het me duidelijk dat de Zapatistas daadwerkelijk een `alternatieve samenleving´ aan het opbouwen zijn waarin zij strijden voor autonomie, democratie en rechtvaardigheid.

De Koffie-Karavaan

Er is nog één ervaring die ik met jullie wil delen: de karavaan van het koffieplukken.... In een stadje genaamd Puebla zijn al tijden lang problemen. Er zijn verschillende groeperingen in het dorp en een aantal maanden geleden heeft een groep mensen van de evangelische kerk een groep mensen van de katholieke kerk het dorp uitgejaagd. Hoewel religie deze twee groepen lijkt te scheiden spelen er andere dingen en is het met name de Mexicaanse regering die er op smerige wijze in slaagt om de mensen tegen elkaar uit te spelen... Hoe dan ook, 16 katholieke families (98 personen) waren zo bang geworden van de bedreigingen dat ze huis en haard hebben achtergelaten en hun toevlucht hebben gezocht in een andere gemeenschap. Desalniettemin wilden zij terugkeren naar Puebla, in ieder geval om de koffie te kunnen oogsten. Zij hebben Frayba benaderd met de vraag of die hun kon begeleiden tijdens deze koffie-oogst. Samen met een heleboel andere organisaties - en in samenwerking met de lokale regering - heeft Frayba vervolgens een karavaan georganiseerd. Op een vrijdagochtend vertrokken we heel vroeg met tientallen auto´s, jeeps en mensenrechtenwaarnemers naar Puebla. De karavaan werd begeleid door ambtenaren (op deze manier kan de regering ook haar aandeel in het proces van `conflict-resolutie´ claimen) en ik zat in een jeep met een aantal (wat oudere) mensen van verschillende organisaties. Wat was dat indrukwekkend - op een bepaalde, vreemde, dubbele manier zelfs wel een soort van cool - om deel te nemen aan zoon enorme stoet met auto´s gevuld met zoveel mensen die allemaal op hun eigen manier strijden voor hetzelfde doel: rechtvaardigheid. De koffie-oogst duurde 10 dagen en alles is gelukkig goedgegaan. Alhoewel de gevluchte dorpelingen na de oogst het dorp weer moesten verlaten (en dus nog niet terug zijn in hun huizen) is er in ieder geval iets van toenadering bereikt en is een deel van de koffieoogst gered...

Jullie kunnen mij altijd benaderen met opmerkingen en vragen.

¡La Justicia tiene que llegar, porque la verdad no se puede borar!

¡Hasta la Victoria Siempre!

22-12-2013

Iets minder dan twee maanden geleden is mijn werk bij Frayba begonnen. In de tussentijd ben ik al veel meer te weten gekomen over de complexe situatie hier, waarin de mensenrechten van de inheemse bevolkingsgroepen structureel worden geschonden. Al hoewel het geweld in de provincie Chiapas het hevigst was in de jaren '90, worden er vandaag de dag nog steeds mensen ontvoerd, gemarteld en onschuldig vastgezet. Ook zijn er veel conflicten tussen verschillende bevolkingsgroepen over landrechten.

Vandaag zijn we naar een herdenking geweest in een kleine gemeenschap dat Acteal heet. In 1997 was dit een plek waar een groep mensen uit verschillende gemeenschappen naar toe waren gevlucht. Deze mensen behoorden tot de Abejas ('de bijen'): een organisatie die zich inzet voor de vreedzame strijd voor rechtvaardigheid. De mensen waren naar Acteal gevlucht naar aanleiding van de bedreigingen die zij ontvingen van paramilitaire groepen. Terwijl deze gevluchte mensen bezig waren met een gebed waarin zij vroegen om vrede, kwam een groep paramilitairen de lokale kerk binnen. Zij hebben 45 mensen vermoord, waaronder vrouwen en kinderen.

De herdenking begon vandaag vanuit een dorp in de buurt met een herdenkingstocht. Eenmaal aangekomen in Acteal waren er mensen die toespraken hielden, er werden liederen gezongen en er werd een mis gehouden. Er waren veel mensen aanwezig, zowel nabestaanden van de slachtoffers, als mensen van verschillende lokale en internationale organisaties. Wat op mij het meest indruk maakte, was om het kerkje zelf te zien. Het kerkje waar in 1997 45 onschuldige mensen zijn vermoord, tijdens hun gebed voor vrede.

Ook nu wonen er vluchtelingen in Acteal. Naar aanleiding van vele conflicten over landrechten zijn er nog steeds mensen die hun huis verlaten en dorp ontvluchten. Wij hopen dat deze mensen ooit weer terug kunnen naar hun dorp, en dat de gerechtigheid zal zegevieren.

De eerste weken op het kantoor van Frayba

Maandag 25 November 2013

Vandaag is het de INTERNATIONALE DAG VOOR VOUWEN, oftewel een dag de strijd tegen het geweld tegen vrouwen symboliseert. Inge (het andere Nederlandse meisje dat als mensenrechtenwaarnemer bij Frayba werkt) en ik lopen 's ochtends mee met een protestmars die eindigt op het centrale plein van San Cristóbal. Daar zijn vervolgens allerlei sprekers, bandjes en een informatiekraam.

Dinsdag 26 November 2013

Mijn eerste dag op het kantoor van Frayba. Ik had al aangegeven dat ik graag op de Internationale afdeling van Frayba wil meedraaien, en dat mag, dus in het kantoor krijg ik mijn eigen plekje aangewezen. Ik begin met het lezen van een rapport dat Frayba heeft verstuurd naar de Commissie van het Inter-Amerikaanse Gerechtshof. Als ik even beneden ben om iets te kopiëren, is iedereen druk in de weer. Een van mijn collega's wordt gebeld door verschillende mensen die op dit moment aan het demonstreren zijn ongeveer een uur buiten de stad. DE DEMONSTRATIE WORDT NEERGESLAGEN, de politie verspert de demonstranten de weg en gooit met traangas. De aanleiding van de demonstratie was de lage prijs die de regering voor de mais wil betalen en de lokale boeren die dit niet willen accepteren. De mensen van Frayba organiseren direct een vergadering en er wordt besloten een persbericht te maken om verslag te doen van de gebeurtenissen van vandaag.

Donderdag 28 November 2013

Vandaag ga ik met één van mijn collega's mee naar een JEUGDGEVANGENIS. Afgelopen week waren de ouders van Cristiaan naar Frayba gekomen omdat de politie hem uit huis had gehaald en ze geen idee hadden waar hij naar toe is gebracht. Frayba heeft uitgezocht waar hij zit en toestemming gevraagd om de jeugdgevangenis in te mogen om een getuigenis van Cristiaan af te nemen. Ik mag mee om te helpen bij het afnemen en documenteren van deze getuigenis. Na ongeveer 2 uur reizen komen we aan in de gevangenis. Voor mij een erg indrukwekkende gebeurtenis, ik was nog nooit in een gevangenis geweest en wou dit altijd al graag een keer meemaken. We spreken met Cristiaan en laten hem zijn verhaal doen. Hij spreekt geen Spaans dus een andere jongen die gevangen zit is de tolk. Cristiaan zegt dat hij onschuldig is. Dat hij is opgehaald uit zijn huis, dat hij daarna is meegenomen en gedwongen is een verklaring te tekenen waarin staat dat hij schuldig is aan wapenbezit en het willen overvallen van auto's. Zijn verhaal raakt mij diep. Hij zit daar, spreekt de taal niet, kan niet lezen of schrijven, en begrijpt niks van de situatie. Waarom zit hij daar?

Zaterdag 30 November 2013

EEN LERAAR DIE 13 JAAR ONSCHULDIG HEEFT VASTGEZETEN KOMT VRIJ. Hij heet meneer Patishtan en is erg bekend en geliefd hier. Vele organisaties hebben zich ingezet voor zijn vrijlating, nadat hij onterecht veroordeeld was voor moord. Om 5 uur 's middags is er een mis in de kathedraal op het grote plein. Daar zijn wij ook om hem te verwelkomen. Hij spreekt mooie woorden. 13 jaar…. Mijn halve leven.

Woensdag 4 December 2013

's Ochtends is er een persconferentie op het kantoor van Frayba. Op 6 en 7 december zal er in een dorpje in het noorden van Chiapas een VOLKSTRIBUNAAL worden georganiseerd. Deze hele week staat in het kader van dit Tribunal Permanente del Pueblo (TPP). In de jaren 90 zijn er vele mensenrechtenschendingen gepleegd in het Noorden van Chiapas. ER ZIJN MENSEN VERKRACHT, GEMARTELD, VERDWENEN EN VERMOORD. OOK ZIJN ER DUIZENDEN MENSEN UIT HUN HUIS EN DORP GEJAAGD. DE DADERS WAREN PARA-MILITAIREN, velen van hun leven nog steeds ongestoord in dit gebied, in de dorpen waar de gruwelijkheden zich hebben plaatsgevonden. Omdat er nooit rechtvaardigheid is gekomen - en de staat van Mexico niet wil erkennen wat er is gebeurd - wordt het TPP georganiseerd. Hier zullen slachtoffers en ooggetuigen hun verhaal doen. En er zullen 'rechters' zijn om naar hen te luisteren. Natuurlijk heeft het volkstribunaal verder geen macht, er zullen geen straffen worden uitgedeeld. Het gaat puur om een symbolisch tribunaal om de slachtoffers een beetje meer gevoel van rechtvaardigheid en erkenning te geven. Samen met een aantal anderen van Frayba en het TPP vertrek ik vandaag al naar het dorp. Daar zullen we morgen dan nog de tijd hebben om alles goed voor te bereiden.

Maandag 9 December 2013

Deze week werk ik aan een aantal getuigenissen van mensenrechtenschendingen in het Noorden van Chiapas die nog in de computer moeten worden gezet. Tijdens de lunch wordt ik uitgenodigd door collega's om samen te gaan eten, en ik stel voor om films te kopen en er morgen 1 samen op kantoor te kijken. Ze zijn enthousiast en na de lunch gaan we naar de markt om films uit te zoeken. Morgen om 5 uur gaan we die kijken met chips en cola… Even iets vrolijks ☺

Donderdag 12 December 2013

De door velen bewonderde meneer Patishtan (die vorige week is vrijgelaten uit de gevangenis), komt op kantoor. Er wordt een vergadering georganiseerd waarin iedereen even zijn woordje mocht doen. Ook ik zeg iets tegen meneer Patishtan, zoiets van:

'Om eerlijk te zijn ken ik uw verhaal niet zo goed. Hoe dan ook, na alles wat ik van verschillende mensen heb gehoord heb ik gezien hoe het iedereen bezighoudt, en hoe het iedereen emotioneert dat u eindelijk weer vrij bent. Dat u hier met ons bent, is voor mij een grote inspiratie. Het geeft mij hoop, hoop dat we misschien toch iets kunnen doen. Dat we misschien toch iets kunnen doen om een wereld te creëren met een beetje meer rechtvaardigheid'

Het geeft inderdaad hoop, en het emotioneert mij ook hem hier te zien zitten, de woorden van al mijn collega's te horen. De bewondering, de strijdlust, de hoop. Na al die vervelende verhalen die we dag in dag uit lezen, horen en documenteren is het fijn een positief lichtpuntje te zien in deze donkere tunnel….

Maandag 16 December 2013-12-17

Vandaag ben ik bezig om een brief op te stellen die naar de Commissie van het Inter-Amerikaanse Gerechtshof moet worden gestuurd. Dit heeft te maken met een case die Frayba aan de Commissie heeft voorgedragen. De Commissie heeft Frayba tijd gegeven om meer bewijzen en documenten aan te leveren, maar daarvoor vragen wij nu nog een uitstel van de deadline. Ook maak ik een document over een case van een jongen die is gemarteld en onschuldig in de gevangenis zit. Amnesty International wil met deze case aan de gang en heeft ons gevraagd meer informatie toe te sturen.

Tot nu toe is het heel intens geweest. Heftig, maar heel interessant. Het is de praktijk van wat ik heb gestudeerd. Het is het werk dat ik wil doen. Mijn collega's zijn superleuk. We hebben ook kerst gevierd op kantoor, toen hebben we kado's uitgewisseld en samen gegeten en gedanst. Deze week blijven ik nog werken op kantoor, volgende week is er weer een uitzending naar een dorpje. Daarna zal ik weer een blog schrijven ☺.

Ik hoop dat jullie het leuk en interessant vinden om mijn blog te lezen. Ik denk natuurlijk erg veel aan Nederland en hoop jullie op deze manier iets te kunnen vertellen over alles wat ik hier ervaar.

Sommige namen die gebruikt worden in mijn blog zijn niet de echte namen van de personen in kwestie. Ik vraag hiervoor jullie begrip.

Als je vragen op opmerkingen hebt kun je natuurlijk altijd contact met me opnemen!!!

Wat is de situatie en wat doet Frayba?

Tijdens mijn verblijf in San Cristóbal de las Casas zal ik actief zijn als mensenrechtenwaarnemer bij de organisatie Frayba. Op vele verschillende manieren komt Frayba op voor de mensenrechten van de inheemse bevolkingsgroepen in Chiapas, een zuidelijke provincie van Mexico. Zij steunen de inheemse bevolkingsgroepen bij hun strijd voor rechtvaardigheid. In Chiapas worden de Indiaanse bevolkingsgroepen sinds de kolonisatie uitgebuit en gemarginaliseerd. In de jaren '90 zijn er vele heftige conflicten ontstaan tussen lokale bevolkingsgroepen die strijden voor hun rechten - zoals de Abejas en de Zapatistas - en het overheidsleger en paramilitaire groepen. Mensen zijn gemarteld, vrouwen zijn verkracht en mannen, vrouwen en kinderen zijn vermoord. Lokale bevolkingsgroepen die zich georganiseerd hebben - waarvan de meest bekende en invloedrijke de Zapatistas - strijden voor zelfbeschikkingsrecht, vrijheid en democratie. Chiapas is een provincie rijk aan natuurlijke grondstoffen, waardoor de Mexicaanse overheid en internationale multinationals veel interesse hebben in het gebied: de gebergtes kunnen bijvoorbeeld gebruikt worden voor mijnbouw, de tropische regenwouden in de laaglanden voor houtkap en gebieden rondom de indrukwekkende piramides van Palenque (waar ook prachtige watervallen zijn) voor dure resorts voor toeristen.

Frayba heeft als doel om: 1) de capaciteiten van de mensen die zij begeleiden te versterken zodat zij zelf voor hun rechten op kunnen komen; 2) het publiekelijk aan de kaak stellen van de mensenrechtenschendingen en hiermee druk uitoefenen om deze schendingen in de toekomst tegen de gaan; en 3) de daders van mensenrechtenschendingen aan te klagen bij internationale gerechtshoven.

Frayba stuurt onder andere internationale waarnemers naar verschillende dorpen in de provincie Chiapas. De aanwezigheid van de internationale waarnemers heeft als doel de lokale bevolkingsgroepen te beschermen tegen schendingen van hun mensenrechten, zoals geweld van politie, het leger, de marine en groepen geallieerd aan de overheid. De waarnemers beschermen de lokale bevolkingsgroepen enkel en alleen met hun aanwezigheid, want niemand zit te wachten op een internationaal schandaal. Als er zich problemen voor doen, zijn de waarnemers daar om dit direct vast te leggen en verslag uit te doen aan Frayba. Frayba gaat hier dan mee aan de slag.

Frayba kiest geen partij in het conflict, zij heeft enkel tot doel de vrede en veiligheid in de gebieden te waarborgen. De mensenrechtenwaarnemers zijn dan ook neutraal. Voorop staat het idee van Non-Interventie: in geen geval mogen wij betrokken raken bij lokale conflicten of op wat voor manier dan ook onze mening laten blijken.

In de aankomende drie maanden zal ik steeds één of twee weken aanwezig zijn in één van de dorpen als mensenrechtenwaarnemer, en vervolgens twee weken werken op het kantoor van Frayba in San Cristóbal. Afgelopen woensdag ben ik teruggekomen van mijn eerste uitzending als mensenrechtenwaarnemer naar een dorp.

Mijn eerste ervaringen bij Frayba: in een dorp met de Zapatistas 15-11-2013

Samen met Olga (23) en Stefan (28) uit Frankrijk ben ik gisteren aangekomen in een dorpje waar recentelijk een conflict is ontstaan zapatistas en boeren die behoren tot een organisatie die geallieerd is aan de overheid. Waar de Zapatistas in 1994 met hun revolutie vele grootgrondbezitters hebben weggejaagd leven zij nu in relatieve rust op deze terreinen. Waar zij vroeger op het land werkten en werden uitgebuit en gediscrimineerd door de landbezitters, hebben zij nu hun kleine autonome gemeenschappen gevormd. Het dorp waar ik mij bevind behoort tot de Zapatistas. Maar sinds een aantal weken zijn er andere boeren gekomen die een deel van de bossen hebben gekapt en daarmee een nieuwe landsgrens willen aangeven. Zij zijn gekomen met grote getalen en hebben aangegeven dat een gebied van 200 hectare groot in het vervolg van hun zal zijn. Als antwoord op deze situatie hebben de Zapatistas zich georganiseerd en een kamp met 200 mannen opgezet in het dorp. Hun intentie is puur het verdedigen van hun land. Zij hebben dan ook geen vuurwapens, en behalve het houden van de wacht proberen zij op geen enkele manier hun aanwezigheid te kennen te geven of de andere boeren te provoceren.

Het Franse stel en ik hebben een kamer midden in het kamp. Mocht er iets gebeuren zijn wij er om dit vast te leggen en terug te koppelen naar Frayba. De kamer bevindt zich in een gebouwtje met in totaal 4 kamers, wat vroeger het huis was van een grootgrondbezitter. Nooit eerder waren er waarnemers in het dorp, daarom was de ontvangst een beetje onwennig, voor ons én voor onze gastheren. Nu is het allemaal veel relaxter, we hebben een keukentje gekregen en een wc toegewezen gekregen. De wc is een houten hokje met een stenen pot. In het keukentje kunnen we vuur maken. De mannen eten tweemaal per dag bonen en toast, en drinken koffie. Soms eten we met hun mee. Twee enorme pannen staan de hele dag op het vuur. Het landschap is prachtig. Heuvels met gras en paarden en bergen met bossen. Als de zon schijnt is het warm, 's avonds is het fris. Soms regent het. Er zijn weinig insecten, maar door de regen is het kamp wel veranderd in een grote moddelpoel. Overal lopen schapen. Er is een riviertje waarin we ons kunnen wassen. We slapen op houten bedden zonder matras en in onze kamer is geen licht, maar buiten wel en we hebben kaarsjes en zaklampen. We slapen 's avonds rond 9 uur en staan 's ochtends rond 7 uur op. Zondag is de enige dag dat er echt wat te doen is in het dorp. Het is de verjaardag van de organisatie van de Zapatistas (EZLN) en dit wordt gevierd met sport en muziek. De rest van de dagen schrijven, lezen en wandelen we. En het eten koken neemt aanzienlijk veel tijd in beslag.

Ik herinner me de vakantie met mijn ouders in Mexico toen ik 14 was. Toen zei ik dat ik me wou aansluiten bij de Zapatistas in de bergen waar ik dan eten voor ze zou kunnen koken. Nu zit ik hier in de bergen met hun, en eten we samen bonen. De Cirkel is Rond.

Ten behoeve van de veiligheid van de betrokken partijen mogen namen van dorpen en foto's van mensen niet op internet geplaatst worden. Ook is de informatie die ik kan geven over het specifieke conflict en de omstandigheden in het dorp beperkt. Ik vraag hiervoor jullie begrip. Als je vragen op opmerkingen hebt kun je natuurlijk altijd contact met me opnemen!

Lieve mensen,

Op de onderstaande website vinden jullie informatie over het project de situatie in Chiapas en de mensenrechtenorganisatie waar ik voor ga werken.

http://www.mensenmeteenmissie.nl/project/dit-mag-nooit-meer-gebeuren

Groetjes,

Anna